Na sukces rynkowy produktu wpływa szereg czynników. Na pewno jest to jego użyteczność, cena oraz autorytet marki producenta. Szczególnie istotny jest również jego wygląd. Mówi się, że ludzie kupują oczami. Oryginalny design daje przewagę konkurencyjną. Poniżej przeczytasz jak chronić produkt poprzez rejestrację w Urzędzie Patentowym.
Czym są wzory przemysłowe?
Przepisy, na które możesz się powoływać przy ochronie swojego produktu da się podzielić na dwa rodzaje. Do pierwszej grupy należą te, które nie wymagają z Twojej strony żadnej rejestracji (np. ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Ich niezaprzeczalnym atutem jest to, że ochrona jest darmowa. Jednak spory w oparciu o te przepisy są trudne, ponieważ w pierwszej kolejności należy wykazać, że te prawa Ci w ogóle przysługują.
Te problemy nie występują jeżeli swój produkt obejmiesz ochroną wynikającą z rejestracji w Urzędzie Patentowym. W przypadku, kiedy Twoje rozwiązanie techniczne kwalifikuje się na wynalazek, możesz podjąć próbę jego opatentowania. Technologię możesz chronić również wzorami użytkowymi.
Jeżeli jednak oryginalność Twojego produktu wynika jedynie z jego wyglądu, możesz objąć go ochroną poprzez rejestrację wzorów przemysłowych.
Polska ustawa prawo własności przemysłowej w art. 102 mówi, że:
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.
Przedsiębiorcy najczęściej w tej formie zgłaszają do ochrony:
- meble;
- zabawki;
- akcesoria sportowe;
- opakowania produktów (np. butelki);
- słodycze.
Ochrona zarejestrowanego wzoru przemysłowego trwa do 25 lat i podzielona jest na 5-letnie okresy ochronne.
Zobacz również:
- Ktoś zarejestrował mój znak towarowy. Jak odzyskać prawa do marki?
Jakie wymogi musi spełnić wzór aby można go było zarejestrować?
Wzory przemysłowe chroni się poprzez ich rejestrację w odpowiednim urzędzie. Wszystko zależy od tego na jakie terytorium ma się rozciągać taka ochrona.
Jeżeli wystarczy Ci nasz kraj, to zgłoszenia powinieneś dokonać w Urzędzie Patentowym w Warszawie. W przypadku kiedy chcesz swoje towary oferować również za granicą, to wniosek powinieneś złożyć w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej w Alicante w Hiszpanii. Istnieją również wzory międzynarodowe, które rejestruje się w wybranych krajach świata poprzez Światową Organizację Własności Intelektualnej w Genewie w Szwajcarii.
Pamiętaj, że wszelkimi formalnościami może się dla Ciebie zająć polski rzecznik patentowy.
Myśląc o tej formie ochrony pamiętaj, że obejmuje ona jedynie wygląd przedmiotu, a nie technologię, która znajduje się w jego wnętrzu.
Od zgłaszanego wzoru wymaga się aby:
- był nowy oraz
- posiadał indywidualny charakter.
Wzór przemysłowy uważa się za nowy, jeżeli przed datą zgłoszenia go do rejestracji, identyczny wzór nie został publicznie udostępniony. A za identyczny będzie uznany także wzór różniący się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami.
Ulga w nowości wzoru przemysłowego
Jest jednak coś takiego jak ulga w nowości. Chodzi o to, że twórca wzoru lub jego następca prawny, może go ujawnić nie wcześniej niż na 12 miesięcy przed zgłoszeniem. Dzięki temu możesz de facto przez niecały rok sprzedawać nowe produkty i finalnie zgłosić do rejestracji jedynie te, które cieszą się największą popularnością.
Co do drugiego wymogu to art. 104 1. mówi, że:
Wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo.
Upraszczając, zgłaszany do rejestracji wzór nie może wywoływać wrażenia déjà vu.
Rejestracja wzorów przemysłowych jest szybsza niż procedura patentowania wynalazków czy zastrzegania znaków towarowych. Wynika to z tego, że ekspert na etapie zgłoszenia sprawdza jedynie podstawowe wymogi formalne. Np. czy przedmiot zgłoszenia mieści się w definicji wzoru oraz czy nie narusza dobrych obyczajów. Nie jest sprawdzany wymóg nowości i indywidualnego charakteru wzoru. Dzięki temu procedura rejestracji wzorów wspólnotowych trwa maksymalnie 14 dni.
Co daje rejestracja wzoru przemysłowego?
Przedsiębiorcy najczęściej zaczynają myśleć o ochronie swoich produktów, kiedy na horyzoncie rysuje się konflikt z konkurentem. Ewentualnie, kiedy są już podrabiani. Choć nie ma obowiązku rejestrowanie wzorów, to warto być świadomym jakie to przynosi korzyści.
1 – Potwierdzenie, że jesteś właścicielem praw do danego przedmiotu.
Jeżeli przejdziesz całą procedurę rejestracji wzoru przemysłowego, to otrzymasz ozdobne świadectwo rejestracji. To ważny dokument, ponieważ znajdują się tam informacje:
- jak graficznie przedstawia się wzór;
- jaki jest jego zasięg terytorialny;
- od kiedy obowiązuje jego ochrona, oraz co najważniejsze
- że to Ty jesteś jego właścicielem.
Dzięki rejestracji wzoru dostajesz urzędowe poświadczenie, że Tobie przysługują do niego prawa i nikt nie może tego kwestionować. Jeżeli jednak z jakichś powodów konkurent uważa, że ochrona nie powinna Ci być przyznana, może wystąpić z wnioskiem o unieważnienie wzoru. Do czasu prawomocnej decyzji w tej sprawie, takie prawo jest jednak w mocy.
2 – Łatwiejsze egzekwowanie praw w stosunku do naruszycieli.
Standardowo zanim przedsiębiorca decyduje się na pozew, wysyła do naruszyciela pismo ostrzegawcze. W jego treści wskazuje prawa, które mu przysługują oraz określone żądania (np. zaprzestania wprowadzania na rynek towarów o określonym wyglądzie). Z tym, że jeżeli swojego wzoru nie chronisz, to skuteczność takich pism jest niska. Ich odbiorcy nie mogą mieć bowiem pewności, że prawa, na które się powołujesz (np. prawa autorskie) faktycznie Ci przysługują.
Jeśli jednak do pisma ostrzegawczego dołączone zostanie świadectwo rejestracji wzoru, nikt takich wątpliwości mieć nie będzie.
To samo dotyczy sporu w sądzie.
Aby skutecznie zablokować sprzedaż towarów zbliżonych wyglądem do Twoich, musisz najpierw wykazać, że masz na nie wyłączność. Przy prawach autorskich sąd w pierwszej kolejności oceni czy dany przedmiot faktycznie jest utworem. A za utwór nie będzie uznany przedmiot za mało oryginalny. Później sąd będzie ustalał komu faktycznie te prawa przysługują. Dopiero w trzecim etapie będzie dokonywał analizy czy konkurent faktycznie naruszył Twoje prawa. Niewątpliwie spory w oparciu o przepisy bez formalnej rejestracji są dużo bardziej nieprzewidywalne.
Tymczasem jeżeli swój wzór chronisz, pierwszy etap ogranicza się jedynie do przedłożenia świadectwa rejestracji. Później sąd ocenia czy wzór konkurenta dostatecznie różni się od Twojego czy też nie.